1 người gọi điện thoại cấp cứu, trong khi chờ xe cấp cứu thì những người khác lần lượt làm các bước tiếp theo :
– Nhẹ nhàng cố định đầu và cổ BN trong tư thế thoải mái, nới lỏng quần áo (không được xốc bệnh nhân, hạn chế tối đa việc di chuyển BN)
– Hô hấp nhân tạo nếu BN ngừng thở
– Làm sạch đường hô hấp (lau hoặc hút) nếu BN tiết nhiều dịch
– Nghiêng BN sang 1 bên sao cho dịch không tràn vào lấp kín đường hô hấp, nếu bị liệt cho nằm nghiêng sao cho bên liệt ở trên, bên lành ở dưới.
– Chườm nhẹ bằng đá hoặc khăn lạnh qua đầu BN
– Giữ ấm thân BN bằng áo hoặc chăn
Tất cả các bước trên phải làm rất nhanh.
Sơ cứu theo y học cổ truyền : Chỉ làm khi vẫn còn thời gian trong lúc xe cấp cứu chưa tới và BN bị ngất hoặc hôn mê
(Dừng lại ngay nếu xe cấp cứu đến khi đang làm dở)
1. Tìm ngay một cây kim khâu. Hơ đầu kim vào lửa để sát trùng.
2. Lần lượt chích lễ 10 đầu ngón tay (thập tuyên huyệt) của BN như sau:
– Dùng bàn tay trái giữ lấy lóng cuối chỗ gần đầu ngón tay của BN
– Dùng 3 ngón tay cái, trỏ và giữa của bàn tay phải cầm kim chích nhanh vào chỗ cao nhất của đầu ngón tay.
– Rút kim ra và nặn nhẹ từ chỗ đã chích ra một hay hai giọt máu.
Đợi vài phút sau BN có thể sẽ tĩnh lại.
3. Nếu miệng hoặc mắt BN còn méo lệch sang một bên:
– Dùng ngón tay cái và ngón tay trỏ của 2 bàn tay vuốt cùng lúc cả 2 vành tai của BN. Vuốt từ trên xuống dưới. Vuốt nhẹ và vuốt liên tục nhiều lần cho đến khi 2 vành tai hồng đỏ lên.
– Dùng bàn tay trái bóp nhẹ vào phần trên của vành tai BN và chích vào chỗ cao nhất của vành tai (huyệt Nhĩ tiêm). Nặn ra một vài giọt máu.
4. Yên tâm chờ cấp cứu đến.
Tại sao phải làm những việc trên ?
- Tai biến mạch máu não là bệnh cấp cứu mà việc điều trị kịp thời phải tính đến từng phút nên cần gọi cấp cứu ngay
- Di chuyển đầu hoặc cổ BN không đúng cách có thể khiến tình trạng tai biến nặng thêm
- BN có thể bị liệt hô hấp gây tử vong rất nhanh
- BN tai biến mạch máu não thường tăng tiết dịch và mất phản xạ nuốt, do đó dịch tiết ra có thể bít kín đường thở
- Nghiêng sang 1 bên để dịch có thể chảy ra khi phản xạ nuốt của BN đã mất
- Tai biến mạch máu não thường gây sốt và phù, chườm đá nhẹ có thể giảm cả 2 triệu chứng này
- BN tai biến mạch máu não thường bị co giật, nếu được giữ ấm thân và làm mát đầu có thể làm giảm hoặc ngăn ngừa co giật
Theo y học cổ truyền :
10 đầu ngón tay là vị trí của Thập tuyên huyệt, nơi tập trung nhiều đầu dây thần kinh rất nhạy cảm.
Theo thuyết phản xạ thần kinh cũng như thuyết toàn đồ, đầu ngón tay tương ứng với phần đầu của cơ thể và đỉnh nhọn của ngón tay ứng với huyệt Bách hội ở đỉnh đầu.
Ngoài ra, động tác chích lễ lại có tính “tả” và kích thích rất mạnh. Do đó, có thể nói chích lể các đầu ngón tay là biện pháp đặc hiệu để kích thích tinh thần và khu phong hoá ứ ở khu vực đầu cũng như nảo bộ.
Động tác nầy vừa có thể ngăn chận hoặc phục hồi não từ tình trạng hôn mê lại vừa có thể loại bỏ tức thời yếu tố “phong”, nguyên nhân trực tiếp gây ra tai biến.
Mặt khác, tác động vào các đầu ngón tay cũng là gián tiếp tác động vào huyệt Bách hội nên có ý nghĩa kích hoạt sự thăng giáng cúa các đường kinh dẫn đến thông kinh hoạt lạc, tiêu trệ hoá ứ, giúp giải quyết việc ứ huyết và điều hoà kinh khí toàn thân.
