An cung ngưu hoàng hoàn là phương thuốc do danh y Ngô Đường, tự Cúc Thông, người đời Thanh (Trung Quốc), đại biểu trọng yếu của học phái ôn bệnh, sáng chế, được ghi trong sách “Ôn bệnh điều biện” nổi tiếng của ông với thành phần gồm:
Ngưu hoàng……….1 lạng,
Uất kim……………..1 lạng,
Tê giác………………1 lạng,
Hoàng cầm…………1 lạng,
Hoàng liên………….1 lạng,
Hùng hoàng………..1 lạng,
Sơn chi……………..1 lạng,
Chu sa……………….1 lạng,
Mai phiến……………2 tiền 5 phân,
Xạ hương……………2 tiền 5 phân,
Trân châu……………5 tiền.
Tất cả tán bột thật mịn, dùng mật làm hoàn (viên), mỗi hoàn 1 tiền, lấy vàng lá làm áo, bao sáp.
Theo dược học cổ truyền, An cung ngưu hoàng hoàn có công dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu, trừ đàm, chuyên trị ôn nhiệt bệnh, giúp hạ nhiệt, giải độc, trấn tĩnh, chống co giật do sốt cao, chống viêm tiêu thũng, hạ huyết áp và đặc biệt là có công dụng hồi tỉnh, phục hồi tế bào não bị tổn thương trong trường hợp hôn mê, rối loạn ngôn ngữ, liệt bại do đột quỵ não.
Đây là một trong ba phương thuốc lương khai trọng yếu (lương khai tam bảo hay ôn bệnh tam bảo) cùng với chí bảo đan và tử tuyết đan, là một trong những dược vật cấp cứu hữu hiệu của Y học cổ truyền. “Cung” là chỉ tâm bào, tâm bào là cái màng ở ngoài bọc lấy tim; ôn nhiệt độc tà nội hãm, khi xâm phạm vào tâm, trước hết là tác động đến tâm bào. Nếu nhiệt tà quá thịnh sẽ làm nhiễu loạn thần minh mà dẫn đến tình trạng thần hôn thiềm ngữ. ACNHH có đủ khả năng thanh hóa đàm nhiệt nội hãm tâm bào, nhiệt thanh đàm hóa thì tâm thần tất an, vì thế mà gọi là “an cung”.
Trong phương, ngưu hoàng, tê giác và xạ hương có công dụng thanh tâm tả hỏa giải độc, dục đàm khai khiếu, tức phong định kính, là quân dược; hoàng cầm, hoàng liên, sơn chi thanh nhiệt tả hỏa giải độc; uất kim tán tà hỏa; mai phiến phương hương khứ uế, thông khai bế; chu sa, trân châu và vàng lá trấn tâm an thần; mật ong hòa vị điều trung.
Theo khuyến cáo của nhà sản xuất Đồng Nhân Đường:
Tác dụng:
– Hạ nhiệt, giải độc, phục hồi tình trạng mất ý thức trong trường hợp bất tỉnh hoặc hôn mê.
– Giảm tổn thương tế bào thần kinh và phục hồi tế bào thần kinh đã tổn thương
Chỉ định:
– Đột quỵ não, tai biến mạch máu não, hôn mê, mê sảng, trúng phong hôn mê, viêm não, xuất huyết não, nhiễm trùng máu, sốt cao co giật, cảm nhập tâm bào.
Liều lượng:
– Người lớn: 1 viên/lần, 1 lần/ngày.
– Trẻ em dưới 4 tuổi: 1/4 viên/lần, 1 lần/ngày.
– Trẻ em từ 4 – 6 tuổi: 1/2 viên/lần, 1 lần/ngày.
Hoặc dùng theo chỉ định của bác sỹ.
Lời bình :
Như vậy chúng ta có thể thấy rằng, an cung ngưu hoàng hoàn vừa có rất nhiều tác dụng, nhưng đáng lưu ý nhất là 2 tác dụng đối lập nhau trong cùng 1 viên thuốc :
1 là trấn tĩnh, chống co giật do sốt cao,hạ huyết áp… là những tác dụng mang tính chất an thần,
2 là tác dụng hồi tỉnh, phục hồi tế bào não tổn thương trong hôn mê, rối loạn ngôn ngữ,… là những tác dụng mang tính kích thích thần kinh trung ương
Bản thân người bệnh tai biến mạch máu não phải đối diện với rất nhiều vấn đề nguy hiểm, nhưng cái khó nhất trong cấp cứu cũng như điều trị là 2 vấn đề đối lập nêu trên trong cùng 1 cơ thể bệnh nhân và tại cùng 1 thời điểm. Bệnh nhân hôn mê nếu được dùng thuốc kích thích thần kinh trung ương nhằm hồi tỉnh thì đối diện với nguy cơ xuất hiện co giật hoặc co giật nặng thêm. Ngược lại nếu dùng thuốc an thần để chống co giật thì có thể khiến bệnh nhân bị hôn mê hoặc nếu đã hôn mê thì sẽ hôn mê sâu hơn. Y học hiện đại thực sự gặp khó khăn trong việc giải quyết 2 vấn đề này cùng 1 lúc.
Đó cũng là lý do chính vì sao an cung ngưu hoàng hoàn được mệnh danh là thần dược cho người tai biến.
