BÁO CÁO KẾT QUẢ LÂM SÀNG CỦA AN CUNG NGƯU HOÀNG HOÀN TRONG ĐIỀU TRỊ 103 BỆNH NHÂN HÔN MÊ DO CHẤN THƯƠNG SỌ NÃO
Khoa ngoại thần kinh Bệnh viện đa khoa I Huyện Ninh Dương,
Tỉnh Sơn Đông – Tôn Tú Nga – Ninh Thuý Bình
Bệnh viện Y học cổ truyền Huyện Ninh Dương
Đỗ Nguyệt Phương
Bệnh viện Tỉnh Sơn Đông (Thành phố Tế Nam) Thôi Tân
An cung ngưu hoàng hoàn xuất xứ từ “Ôn bệnh điều biện”, là một phương tễ quan trọng trong thanh nhiệt giải độc, hoát đờm tỉnh não. Từ năm 1998, chúng tôi đã dùng để điều trị cho bệnh nhân hôn mê do chấn thương sọ não. Kết quả như sau:
1. Tài liệu lâm sàng:
1.1. Đối tượng: Những bệnh nhân được chọn là bệnh nhân nội trú của khoa ngoại thần kinh. Bệnh nhân được chia ngẫu nhiên thành 2 nhóm: Nhóm điều trị 103 bệnh nhân, gồm 91 bệnh nhân nam và 13 bệnh nhân nữ, tuổi từ 20 – 63; trong đó: 21 người hôn mê nông, 62 người hôn mê vừa và 20 người hôn mê sâu. Nhóm đối chứng: 101 bệnh nhân, gồm 88 bệnh nhân nam và 13 bệnh nhân nữ, tuổi từ 18 – 61; trong đó: 18 người hôn mê nông, 58 người hôn mê vừa và 25 người hôn mê sâu.
1.2. Phương pháp điều trị:
– Nhóm đối chứng: Dùng manitol 20%, dexamethasone, thuốc cầm máu, kháng sinh và phẫu thuật trị liệu.
– Nhóm điều trị: Trên cơ sở của phương pháp điều trị trên và dùng thêm an cung ngưu hoàng hoàn, với liều 1 viên hoàn/lần, mỗi ngày 2 lần. Khi uống hoà tan với 15 – 20ml nước, nếu bệnh nhân nặng thì bơm qua đường sonde mũi – dạ dày. Một đợt điều trị là 5 ngày, cho đến khi bệnh nhân tỉnh thì ngừng thuốc.
2. Kết quả:
Cách đánh giá kết quả:
– Tốt: Ý thức từ trạng thái hôn mê chuyển sang tỉnh, trí nhớ được cải thiện tốt
– Khá: Ý thức từ hôn mê sâu chuyển sang hôn mê vừa hoặc từ hôn mê vừa chuyển sang hôn mê nông.
– Không tác dụng: Ý thức trở ngại không được cải thiện, triệu chứng thần kinh và thực thể không được cải thiện.
n Tốt Khá Không tác dụng % P
Nhóm điều trị 103 58 34 11 90 < 0,01
Nhóm đối chứng 101 44 33 24 76 <0,01
So sánh kết quả điều trị giữa 2 nhóm
Kết quả trên là có ý nghĩa thống kê.
3. Bàn luận:
Hôn mê do chấn thương sọ não thường rất nặng nề, bệnh diễn biến nhanh, điều trị không kịp thời rất dễ dẫn đến phù não và tụt não, đe doạ đến tính mạng của người bệnh. Số liệu trên đã chứng tỏ, dùng an cung ngưu hoàng hoàn có thể làm cho thần chí của bệnh nhân hôn mê do chấn thương sọ não chuyển sang tỉnh táo.
An cung ngưu hoàng hoàn là thuốc thanh nhiệt, lương huyết, khai khiếu. Trong đó :
– Ngưu hoàng có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoá đờm khai khiếu; Sừng tê giác có tác dụng thanh tâm lương huyết giải độc; xạ hương có tác dụng khai khiếu tỉnh thần. Thuốc có tác dụng giãn mạch máu não, tăng lưu lượng mạch não và tăng khả năng chịu thiếu oxy, làm giảm mức độ co thắt mạch máu của vùng bị tổn thương, làm cho sự bù trừ huyết lưu nhanh chóng đi vào vùng bị thiếu máu, làm cho thể tích thiếu máu của nhu mô não thu nhỏ một cách rõ rệt, từ đó thức tỉnh cấp thần chí, thông kỳ khiếu. Băng phiến, uất kim có tác dụng phương hương khai khiếu, dinh dưỡng thần kinh, kích thích vỏ đại não, có công dụng thức tỉnh, trợ giúp cho manitol, dexamethasone loại bỏ gốc oxy tự do trong não, điều tiết hàm lượng các nguyên tố vi lượng trong tế bào não, cải thiện sự ứ đọng nước trong não và sự biến dạng của tế bào, từ đó làm cho các tế bào bị thương tổn vi tuần hoàn được cải thiện. Chu sa, trân châu có tác dụng trấn tĩnh an thần. Vì vậy thuốc thông qua tỉnh não khai khiếu, thư can thanh tâm, trọng chấn an thần để loại bỏ sự phù nề do viêm trong ổ bệnh, giãn mạch máu não, cải thiện sự cung cấp oxy và máu cho não, bảo vệ tế bào thần kinh não, giảm áp lực nội sọ một cách hữu hiệu, chống tụt não, đồng thời có tác dụng trấn tĩnh thần kinh trung ương làm ổn định tinh thần của người bệnh.
Trích từ: Tạp chí Trung Tây Y kết hợp Hà Bác. Số 11 cuốn 7 năm 1998.
