Tai biến mạch máu não là gì? Các yếu tố nguy cơ gây bệnh? Cách cấp cứu bệnh tai biến mạch máu não tại nhà đơn giản, hiệu quả?
Tai biến mạch máu não rất nguy hiểm, dễ dẫn đến tử vong và các biến chứng nặng nề khác, đặc biệt là khi không được sơ cứu đúng cách. Vậy tai biến mạch máu não là gì? Khi cấp cứu tai biến tại nhà phải làm những gì để bảo đảm an toàn cho người bệnh?
Tai biến mạch máu não là gì?
- Tai biến mạch máu não là bệnh lý nguy hiểm thuộc hệ thần kinh trung ương với tỉ lệ gây tử vong và tàn phế cao, xảy ra khi việc cung cấp máu cho các tế bào não bị gián đoạn do mạch máu trong não đột ngột bị tắc nghẽn hoặc vỡ ra, tế bào não không được cung cấp đủ oxy dẫn đến tê liệt khả năng hoạt động, nếu không được phát hiện sớm và xử lý kịp thời rất dễ dẫn đến tử vong hoặc để lại các di chứng nặng nề sau này như bán thân bất toại, rối loạn khả năng ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ, mắt kém…không tự chăm sóc được bản thân.
Cách cấp cứu bệnh tai biến mạch máu não tại nhà?
Các yếu tố nguy cơ gây bệnh
- Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng tai biến mạch máu não như: tuổi tác (thường xảy ra nhiều ở các đối tượng trung niên từ 55 tuổi trở lên), giới tính (gặp ở nam nhiều hơn nữ), lối sống sinh hoạt (những người hút nhiều thuốc lá, uống nhiều rượu, béo phì,..), bệnh mạn tính (có tiền sử hoặc gia đình có tiền sử đột quỵ, huyết áp cao và đái tháo đường..)
- Kết quả điều trị tai biến mạch máu não phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như thời gian phát hiện bệnh, mức độ bệnh, loại tai biến tắc nghẽn hay vỡ mạch máu, cách sơ cứu ban đầu, cấp cứu khi tai biến…. Bệnh thường bắt đầu đột ngột mà không có dấu hiệu báo trước nào. Vì vậy, ngay khi thấy người bệnh xuất hiện các triệu chứng như đau đầu choáng váng, mất kiểm sóat, đột nhiên yếu liệt các chi hoặc một bên người, méo mặt, một hoặc cả hai mắt không nhìn được, nói khó,…. điều cần làm là nhanh chóng gọi xe cấp cứu đưa người bệnh đến các cơ sở khám chữa có khả năng chuyên môn để được thăm khám và chữa trị kịp thời.
Cách cấp cứu bệnh tai biến mạch máu não tại nhà đơn giản, hiệu quả
Đối với người bị tai biến mạch máu não thì thơì gian là vàng, đặc biệt là trong 3 tiếng sau khi bị đột quỵ được coi là khung giờ vàng để giảm thiểu nguy cơ tử vong, hạn chế tối đa các di chứng để lại và nâng cao khả năng phục hồi. Trong khi chờ xe cấp cứu đến, người nhà cần nhanh chóng làm những việc sau đây để cấp cứu người bệnh tai biến mạch máu não. Tuy chỉ là những xử lý cấp cứu tai biến đơn giản nhưng vô cùng cần thiết, quan trọng.
- Trước tiên, đặt bệnh nhân nằm xuống trong tư thế thoải mái, thường đặt nằm nghiêng, tuyệt đối không di chuyển người bệnh dù cho họ bị ngã ở đâu, đặc biệt là phần đầu cổ, vì có thể khiến các tia huyết quản trong não bộ bị vỡ ra, đây là điều rất quan trọng trong cấp cứu bệnh tai biến.
- Tiếp theo cần gọi xe cấp cứu tới, xin ý kiến của bác sĩ để được tư vấn sớm xử lý tình huống trước khi xe đến.
- Trong thời gian chờ xe, quan sát và hỏi bệnh nhân để biết họ còn tỉnh táo hay lâm vào tình trạng lơ mơ hoặc hôn mê.
- Nếu bệnh nhân còn tỉnh: để bệnh nhân nằm yên tĩnh, đợi xe cấp cứu đến, nói chuyện với họ để họ yên tâm
- Nếu bệnh nhân bị co giật thì phải chèn miếng vải vào miệng, tránh để bệnh nhân cắn vào lưỡi.
- Nếu bệnh nhân hôn mê: cần xem nhịp thở của bệnh nhân bình thường, nhanh, chậm, hay đã ngừng thở…Trong trường hợp bệnh nhân ngừng thở: phải hô hấp nhân tạo, dùng miệng thổi hơi vào miệng bệnh nhân đồng thời lấy tay ấn mạnh ngực người bệnh.
- Khi bệnh nhân tỉnh táo hãy bảo họ thở chậm và hít sâu, giúp bệnh nhân bình tĩnh hơn và đồng thời cũng gíup tăng lượng máu lên não nhiều hơn.
- Cần giữ đầu mát, nên lau đầu trán người bệnh bằng khăn mát nước đá, nới lỏng quần áo.nhưng phải giữ thân ấm để tránh bị co giật.
- Không được cho bệnh nhân ăn hoặc uống, bởi lúc này người bệnh không thể nuốt, có thể gây nghẹn làm bệnh nhân thêm khó thở
- Không được dùng aspirin như một loại thuốc cấp cứu tai biến mạch máu não. Mặc dù trong trường hợp tai biến do tắc mạch, aspirin có thể làm giảm cục máu đông nhưng nếu là tai biến vỡ mạch máu thì nó lại gây chảy máu trong, xuất huyết não. Cần báo với bác sĩ cấp cứu nếu trong ngày bệnh nhân đã dùng aspirin.
Lưu ý: hai dạng của tai biến mạch máu não là chảy máu não do vỡ mạch và nhồi máu não do tắc mạch có cách cấp cứu và chữa trị khác nhau, vì thế khi chưa xác định được rơi vào trường hợp nào không được tự điều trị cho bệnh nhân như bấm huyệt nhân trung, châm cứu, đánh gió… vì có thể phản tác dụng, vô tình làm tình trạng bệnh trầm trọng thêm.
Trên đây chỉ là một vài chú ý về cách cấp cứu bệnh tai biến mạch máu não tại nhà đơn giản nhưng lại có ý nghĩa to lớn trong việc đảm bảo an toàn cho người bệnh, tạo thuận lợi cho quá trình cấp cứu tai biến tại bệnh viện sau này.
